శివానందలహరీ ౪౧ - ౬౦

పాపోత్పాత విమోచనాయరుచిరైశ్వర్యాయ మృత్యుంజయ
స్తోత్ర ధ్యాన నతి ప్రదక్షిణ సపర్యాలోకనాకర్ణనే .
జిహ్వా చిత్త శిరోఙ్ఘ్రి హస్త నయన శ్రోత్రైరహం ప్రార్థితో
మామాజ్ఞాపయ తన్నిరూపయ ముహుర్మామేవ మా మేఽవచః (41)

పాప ఉత్పాత - the calamity of sin
విమోచనాయ - for release
రుచిః ఐశ్వర్యాయ - for a taste of supremacy
మృత్యుంజయ - Oh Mritynjaya, conqueror of death
స్తోత్ర ధ్యాన - praise, meditation
నతి ప్రదక్షిణ - bowing in salutation, circambulation
సపర్యా ఆలోకన - worship, beholding (you)
ఆకర్ణనే - in listening
జిహ్వా చిత్త - tongue, mind
శిర అంఘ్రి - head, feet
హస్త నయన - hands, eyes
శ్రోత్రైః - by the ears
అహం ప్రార్థితః - I am requested
మాం ఆజ్ఞాపయ - order me
తత్ నిరూపయ - ascertain it
ముహుః - repeatedly
మామ్ - with me
ఏవ మా మే అవచః - do not be mute with me thus.

Oh Mrityunjaya, I am requested by the tongue, mind, head, feet, hands, eyes and ears for engaging in (your) praise, meditation, bowing in salutation, circambulation, worship, beholding (you) and listening (to your praise), for release from the calamity of sin and a taste of supremacy. Command me (to do these). Ascertain it with me repeatedly. Do not be mute with me thus.

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

గాంభీర్యం పరిఖాపదం ఘనధృతిః ప్రాకార ఉద్యద్గుణ
స్తోమశ్చాప్తబలం ఘనేన్ద్రియచయో ద్వారాణి దేహే స్థితః .
విద్యా వస్తు సమృధ్దిరిత్యఖిల సామగ్రీ సమేతే సదా
దుర్గాతిప్రియ దేవ మామక మనో దుర్గే నివాసం కురు (42)

గాంభీర్యం - profundity
పరిఖాపదం - protective moat
ఘనధృతిః ప్రాకార - solid courage as the wall
ఉద్యద్గుణ స్తోమః చ - and the multitude of uplifting virtues
ఆప్త బలం - the trustworthy army
ఘన ఇన్ద్రియ చయః - the assemblage of fully developed sense organs
ద్వారాణి - the doors
దేహే స్థితః - present in the body
విద్యా - knowledge
వస్తు సమృధ్ది ఇతి - abundance of materials, thus
అఖిల సామగ్రీ - all provisions
సమేతే - endowed
సదా - always
దుర్గాతి ప్రియ దేవ - Oh Deva (god) who loves Durga (Parvati)
మామక మన దుర్గే - in the fortress of my mind
నివాసం కురు - you (please) reside

Oh Deva who loves Durga, (please) reside always in the fortress of my mind, with profundity (of charecter) for a protective moat, solid courage for a wall, with the multitude of uplifting virtues as the trustworthy army, with the assemblage of fully developed sense organs present in the body as doors, with knowledge as the abundance of materials and thus endowed with all provisions.

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

మా గచ్ఛ త్వమితస్తతో గిరిశ భో మయ్యేవ వాసం కురు
స్వామిన్నాదికిరాత మామకమనః కాన్తార సీమాన్తరే .
వర్తన్తే బహుశో మృగా మదజుషో మాత్సర్య మోహాదయ
స్తాన్ హత్వా మృగయా వినోద రుచితా లాభం చ సంప్రాప్స్యసి (43)

మా గచ్ఛ త్వం - you do not go
ఇతః తతః - here and there
గిరిశ భో - Oh Girisa, lord of the mountains
మయి ఏవ వాసం కురు - reside only within me
స్వామిన్ - Oh Swami, lord
ఆది కిరాత - Oh primeval hunter
మామక మనః - my mind
కాన్తార సీమాన్తరే - within the boundaries of the dreary forest
వర్తన్తే - they live
బహుశో మృగాః - many animals
మదజుషః - in rut
మాత్సర్య మోహాదయః - envy, delusion etc.
తాన్ హత్వా - having killed them
మృగయా వినోద రుచితా - from a taste of the amusing hunt
లాభం చ సంప్రాప్స్యసి - you will get enjoyment

Oh Girisa, do not go here and there, reside only within me. Oh Swami, Oh primeval hunter, within the boundaries of the dreary forest of my mind, there are many rutting animals, (such as) envy, delusion etc. Having killed them, you will get enjoyment from a taste of (such) an amusing hunt.

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

కరలగ్నమృగః కరీన్ద్ర భంగో
ఘనశార్దూల విఖణ్డనోఽస్త జన్తుః .
గిరిశో విశదాకృతిశ్చ చేతః కుహరే
పంచముఖోస్తి మే కుతో భీః (44)

కర లగ్న మృగః - one with a deer (illusion) attached to the hand
కరీన్ద్ర భంగః - the destroyer of the elephant demon
ఘన శార్దూల విఖణ్డనః - the annihilator of the violent tiger demon
అస్త జన్తుః - he into whom all beings vanish
గిరిశః - who is the lord of mountains
విశద ఆకృతిః చ - and one having bright form
చేతః కుహరే - in the cave of the mind
పంచ ముఖః అస్తి - the five faced one (Siva) exists
మే కతో భీః - where can fear come from for me

He who has the deer(symbol of Maya) attached to the hand, the destroyer of the elephant demon, the annihilator of the violent tiger demon, into whom all beings vanish, who is the lord of mountains, who has a bright form and who is five faced exists in the cave of my mind. Where can fear come from for me ? (Interestingly, this verse can be taken as a description of a lion by virtue of paronomasia)

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

ఛన్ద*శాఖి శిఖాన్వితైః ద్విజవరైస్సంసేవితే శాశ్వతే
సౌఖ్యాపాదిని ఖేదభేదిని సుధాసారైః ఫలైర్దీపితే .
చేతః పక్షిశిఖామణే త్యజ వృథా సంచారమన్యైరలం
నిత్యం శంకర పాదపద్మ యుగలీ నీడే విహారం కురు (45)

ఛన్ద శాఖి - the tree having Vedas for branches
శిఖా అన్వితైః - pocessed of (Upanishads as) tops
ద్విజవరైః - by the birds of Brahmins
సంసేవితే - well worshipped
శాశ్వతే - which is eternal
సౌఖ్య ఆపాదిని - causes happiness
ఖేద భేదిని - destroys pain
ధా సారైః ఫలైః - with fruits having ambrosia for juice
దీపితే - which shines
చేతః పక్షి శిఖా మణే - Oh chief bird of my mind
త్యజ వృథా సంచారం - give up purposeless roaming
అన్యైః అలం - enough of all that
నిత్యం - always
శంకర పాదపద్మ యుగలీ నీడే - in the nest of the pair of lotus feet of Sankara
విహారం కురు - you sport

Oh chief bird of my mind, give up purposeless roaming. Enough of all that. Sport always in the nest of the pair of lotus feet of Sankara, in the tree having Vedas for branches and pocessed of (Upanishads as) tree tops, which is well worshipped by the birds of Brahmins, which is eternal, which causes happiness, destroys pain and shines with fruits having ambrosia for juice.

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

ఆకీర్ణే నఖరాజికాన్తి విభవైరుద్యత్సుధా వైభవై
రాధౌతేపి చ పద్మరాగ లలితే హంసవ్రజైరాశ్రితే .
నిత్యం భక్తి వధూగణైశ్చ రహసి స్వేచ్ఛా విహారం కురు
స్థిత్వా మానస రాజహంస గిరిజానాథాంఘ్రి సౌధాన్తరే (46)

ఆకీర్ణే - spread over
నఖ రాజి కాన్తి - lustre form the series of nails
విభవైః - by the greatness
ఉద్యత్ సుధా వైభవైః - with the glorious welling up of nectar
ఆధౌతే - glistens
చ పద్మరాగ లలితే - and made beautiful by rubies
హంస వ్రజైః - by groups of ascetics
ఆశ్రితే - dependent on
నిత్యం - always
భక్తి వధూ గణైః చ - and devotion (personified) as a group of brides
రహసి - in privacy
స్వేచ్ఛా విహారం కురు - you sport at will
స్థిత్వా - having stayed
మానస రాజహంస - Oh royal swan of the mind
గిరిజా నాథాంఘ్రి - in the feet of Girijanatha, the lord of Girija (Parvati)
సౌధాన్తరే - in the great mansion

Oh royal swan of the mind, staying always in the great mansion of the feet of Girijanatha, which is spread over by the greatness of the lustre from the series of nails (of Siva\'s feet), which glistens with the glorious welling up of nectar (from Siva\'s feet), which is made beautiful by rubies (red lotus like feet), and which ascetics are dependent on, you sport at will, in privacy with devotion (personified) as a group of brides.

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

శంభుధ్యాన వసన్త సంగిని హృదారామేఽఘజీర్ణచ్ఛదాః
స్రస్తా భక్తి లతాచ్ఛటా విలసితాః పుణ్యప్రవాల శ్రితాః .
దీప్యన్తే గుణకోరకా జపవచః పుష్పాణి సద్వాసనా
జ్ఞానానన్ద సుధామరన్ద లహరీ సంవిత్ ఫలాభ్యున్నతిః (47)

శంభు ధ్యాన వసన్త - the spring of meditation on Sambhu, bestower of joy
సంగిని - is in union
హృద్ ఆరామే - in the garden of the heart
అఘ జీర్ణ ఛదాః - the old leaves of sin
స్రస్తాః - fall off
భక్తి లతా ఛటా - the assemblage of the creepers of devotion
విలసితాః - appear
పుణ్య ప్రవాల శ్రితాః - the shoots of merit spread
దీప్యన్తే - they blaze forth
గుణ కోరకాః - the buds of virtue
జప వచః పుష్పాణి - the flowers of the words of prayer
సత్ వాసనా - the fragrance of goodness
జ్ఞాన ఆనన్ద సుధా - the ambrosia of knowledge - joy
మరన్ద లహరీ - wave of flower juices
సంవిత్ ఫల అభ్యున్నతిః - the exalted fruit of knowledge

When the garden of the heart is in union with the spring of meditation on Sambhu, the old leaves of sin fall off, the assemblage of the creepers of devotion appear, the shoots of merit spread, the buds of virtue, the flowers of the words of prayer, the fragrance of goodness, the wave of flower juices which is the ambrosia of knowledge - joy and the exalted fruit of knowledge blaze forth.

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

నిత్యానన్ద రసాలయం సురముని స్వాన్తామ్బు జాతాశ్రయం
స్వచ్ఛం సద్విజ సేవితం కలుషహృత్ సద్వాసనావిష్కృతమ్ .
శంభుధ్యాన సరోవరం వ్రజ మనో హంసావతంస స్థిరం
కిం క్షుద్రాశ్రయ పల్వల భ్రమణ సంజాత శ్రమం ప్రాప్స్యసి (48)

నిత్య ఆనన్ద - eternal happiness
రస ఆలయం - abode of the essence
సురముని స్వాన్త - the mind of the celestial sages
అమ్బుజాత ఆశ్రయం - the resort of the lotuses
స్వచ్ఛం - clear
సద్విజ సేవితం - worshipped by the wise birds of brahmins
కలుష హృత్ - which removes sin
సద్వాసనా ఆవిష్కృతమ్ - pocessed of the fragrance of virtue
శంభు ధ్యాన సరోవరం - the lake of meditation on Sambhu, bestower of joy
వ్రజ - you withdraw
మన హంస అవతంస - Oh swan of the mind which is like a crest jewel
స్థిరం - permanently
కిం క్షుద్రాశ్రయ - why, the resort of the mean
పల్వల భ్రమణ - roaming in the puddle
సంజాత శ్రమం ప్రాప్స్యసి - you incurr the fatigue arising from

Oh swan of the mind which is like a crest jewel, you withdraw permanently to the lake of meditation on Sambhu, which is the abode of the essence of eternal happiness, which is the resort of the lotus like minds of the celestial sages, which is clear, which is worshipped by the birds of brahmins, which removes sin, and which is pocessed of the fragrance of virtue. Why do you incurr the fatigue arising from roaming in the puddle which is the resort of the mean ?

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

ఆనన్దామృత పూరితా హరపదాంభోజాలవాలోద్యతా
స్థైర్యోపఘ్నముపేత్య భక్తి లతికా శాఖోపశాఖాన్వితా .
ఉచ్ఛైర్మానస కాయమాన పటలీమాక్రమ్య నిష్కల్మషా
నిత్యాభీష్ట ఫలప్రదా భవతు మే సత్కర్మ సంవర్ధితా (49)

ఆనన్ద అమృత - the ambrosia of happiness
పూరితా - filled
హర పదాంభోజ - the lotus feet of Hara (Siva)
ఆలవాల ఉద్యతా - rising from the trench (around)
స్థైర్య ఉపఘ్నం ఉపేత్య - having pocessed firmness as support
భక్తి లతికా - the creeper of devotion
శాఖ ఉపశాఖ అన్వితా - having branches and sub branches
ఉచ్ఛైః మానస - the lofty mind
కాయమాన పటలీం - the thatch frame
ఆక్రమ్య - having spread over
నిష్కల్మషా - without sin
నిత్య అభీష్ట - eternal object of desire
ఫల ప్రదా - the giver of fruit
భవతు మే - let it be for me
సత్కర్మ సంవర్ధితా - reared by good deeds

Let the creeper of devotion, filled by the ambrosia of happiness, rising from the trench around the lotus feet of Hara, having pocessed firmness for support, having branches and sub branches, having spread over the thatch frame of the lofty mind, being free of sin and reared by good deeds, be the giver of the fruit of the eternal object of desire (liberation) to me.

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

సన్ధ్యారమ్భవిజృంభితం శ్రుతిశిరస్థానాన్తరాధిష్ఠితం
సప్రేమ భ్రమరాభిరామమసకృత్ సద్వాసనా శోభితమ్ .
భోగీన్ద్రాభరణం సమస్త సుమనః పూజ్యం గుణావిష్కృతం
సేవే శ్రీగిరి మల్లికార్జున మహాలింగం శివాలింగితమ్ (50)

సన్ధ్యా ఆరమ్భ - the commencement of the evening
విజృమ్భితం - who dances
శ్రుతి శిర స్థానాన్తర - the interior of the pinnacle of the Vedas
అధిష్ఠితం - who occupies
సప్రేమ భ్రమరా - with the loving Bhramara (Parvati in the form of a bee)
అభిరామం - who is pleasing
అసకృత్ - always
సద్వాసనా శోభితం - who is graced by the fragrance of virtue
భోగీన్ద్ర ఆభరణం - who is adorned by the lord of serpents
సమస్త సుమనః పూజ్యం - who is worshipped by all the gods
గుణ ఆవిష్కృతం - who is pocessed of good qualities
సేవే - I worship
శ్రీ గిరి - in SriGiri, the mountain called Sri (Srisailam)
మల్లికార్జున మహాలింగం - the great image of Siva called Mallikarjuna
శివా ఆలింగితమ్ - who is embraced by Sivaa (Parvati)

I worship the great image of Mallikarjuna in SriGiri, who dances at the commencement of the evening, who occupies the interior of the pinnacle of the Vedas, who is always pleasing with the loving Parvati, who is graced by the fragrance of virtue, who is adorned by the lord of serpents, who is worshipped by all the gods, who is pocessed of good qualities, and who is embraced by Sivaa. (Interstingly, this verse can be taken as a description of a jasmine flower by virtue of paronomasia)

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

భృంగీచ్ఛా నటనోత్కటః కరిమదగ్రాహి స్ఫురన్మాధవా
హ్లాదో నాదయుతో మహాసితవపుః పంచేషుణా చాదృతః .
సత్పక్షస్సుమనోవనేషు స పునః సాక్షాన్మదీయే మనో
రాజీవే భ్రమరాధిపో విహరతాం శ్రీశైలవాసీ విభుః (51)

భృంగీ ఇచ్ఛా - the desire of Bhringee (Parvati in the form of a bee)
నటన ఉత్కటః - dances much
కరి మద గ్రాహి - who seized the pride of the elephant (demon)
రన్ మాధవ ఆహ్లాదః - who manifested joy (at the sight of) Vishnu
నాద యుతః - who is united with the sacred syllable Om
మహా సిత వపుః - greatly white body
పంచేషుణా చ ఆదృతః - and who is honoured by Cupid
సత్ పక్షః - on the side of the good
సుమనః అవనేషు - in the protection of the gods
సః పునః - he, anew
సాక్షాత్ - in person
మదీయే మనో రాజీవే - in the blue lotus of my mind
భ్రమరా అధిపః - the lord of Bhramara (Parvati in the form of a female bee)
విహరతాం - let him sport
శ్రీ శైలవాసీ - the resident of Srisailam
విభుః - the all pervading one

Let the all pervading one who is a resident of Srisailam, who dances much to the desire of Bhringi, who seized the pride of the elephant demon, who manifested joy at the sight of Vishnu, who is united with the sacred syllable Om, who has a greatly white body, who is honoured by Cupid, who is on the side of the good in the protection of the gods, and he who is the lord of Bhramara, sport anew in person in the blue lotus of my mind. (Interestingly, this verse can be taken as a description of a male bee by virtue of paronomasia.) (The mention of Srigiri or Srisailam in the two central verses of the lyric suggests that it was perhaps composed here.)

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

కారుణ్యామృత వర్షిణం ఘనవిపద్ గ్రీష్మచ్ఛితా కర్మఠం
విద్యాసస్య ఫలోదయాయ సుమనస్సంసేవ్యమిచ్ఛాకృతిం .
నృత్యద్భక్త మయూరమద్రి నిలయం చంచజ్జటా మణ్డలం
శంభో వాంఛతి నీలకన్ధర సదా త్వాం మే మనశ్చాతకః (52)

కారుణ్య అమృత - the ambrosia of compassion
వర్షిణం - who showers
ఘన విపద్ - excessive distress
గ్రీష్మ ఛిదా కర్మఠం - one working diligently to destroy the heat
విద్యా సస్య - the grain of knowledge
ఫల ఉదయాయ - for the appearence of a crop
సుమనః సంసేవ్యం - who is well worshipped by the gods
ఇచ్ఛా ఆకృతిం - who can assume the desired form
నృత్యత్ భక్త మయూరం - who has dancing peacocks of devotees
అద్రి నిలయం - who resides in the mountain
చంచత్ జటా మణ్డలం - who has a halo of waving matted hair
శంభో - Oh Sambhu, bestower of happiness
వాంఛతి - desires
నీల కన్ధర - Oh Neelakandhara,blue necked one
సదా త్వాం - always you
మే మనః చాతకః - the (mythical) Cataka bird of my mind

Oh Sambhu, Oh Neelakandhara, who showers the ambrosia of compassion, who works diligently to destroy the heat of excessive distress, who is well worshipped by the gods so that the grain of knowledge may bear crop, who can assume the desired form, who has dancing peacocks of devotees, who resides in the mountain, and who has a halo of waving matted hair, the Cataka bird of my mind, desires you always. (Interestingly, this verse can be taken as a description of a cloud by virtue of paronomasia)

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

ఆకాశేన శిఖీ సమస్తఫణినాం నేత్రా కలాపీ నతాఽ
నుగ్రాహి ప్రణవోపదేశ నినదైః కేకీతి యో గీయతే .
శ్యామాం శైలసముద్భవాం ఘనరుచిం దృష్ట్వా నటన్తం ముదా
వేదాన్తోపవనే విహార రసికం తం నిలకణ్ఠం భజే (53)

ఆకాశేన శిఖీ - who has the sky for his crest
సమస్త ఫణినాం నేత్రా - the leader of all the serpents
కలాపీ - as the necklace
నతాన్ అనుగ్రాహి - who favours those who bow in salutation
ప్రణవ ఉపదేశ - instruction on the sacred syllable Om
నినదైః కేకీ ఇతి - with sounds like Keki (like the sound of the peacock)
యః గీయతే - he who sings
శ్యామాం శైల సముద్భవాం - who is dark and arose from the mountain (Parvati)
ఘన రుచిం - auspicious beauty
దృష్ట్వా నటన్తం ముదా - who dances joyously having seen
వేదాన్త ఉపవనే - in the garden of Vedanta
విహార రసికం - one who takes pleasure in sporting
తం నీలకణ్ఠం భజే - I worship that Neelakantha, blue necked one

I worship that Neelakantha, who has the sky for his crest, who has the leader of the serpents as a necklace, who favours those who bow in salutation, who sings with sounds like Keki, when instructing on the sacred syllable Om, who dances joyously having seen the dark, auspicious beauty of Parvati and who takes pleasure in sporting in the garden of Vedanta. (Siva is likened to a dancing peacock)

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

సన్ధ్యాఘర్మ దినాత్యయో హరికరాఘాత ప్రభూతానక
ధ్వానో వారిదగర్జితం దివిషదాం దృష్టిచ్ఛటా చంచలా .
భక్తానాం పరితోష బాష్ప వితతి వృష్టిర్మయూరీ శివా
యస్మిన్నుజ్వల తాణ్డవం విజయతే తం నీలకణ్ఠం భజే (54)

సన్ధ్యా - in the twilight
ఘర్మ దినాత్యయః - at the end of a hot day
హరి కర ఆఘాత - hit by the hand of Vishnu
ప్రభూత ఆనక ధ్వానః - sound arising from the drum
వారిద గర్జితం - roar of clouds (thunder)
దివిషదాం దృష్టి ఛటా - rays of light from the glances of the heaven dwellers
చంచలా - lightning
భక్తానాం పరితోష బాష్ప - the tears of delight of the devotees
వితతి వృష్టిః - widespread rain
మయూరీ శివా - Sivaa (Parvati) is the peahen
యస్మిన్ ఉజ్జ్వల తాణ్డవం - in whom the splendid (fierce) dance
విజయతే - triumphs
తం నీలకణ్ఠం భజే - I worship that Neelakantha, blue necked one

In the twilight at the end of a hot day, when thunder is the sound arising from the drum hit by the hand of Vishnu, when lightning is the rays of light from the glances of the heaven dwellers, when widespread rains are the tears of delight of the devotees, when Sivaa is the peahen, he in whom, the splendid (fierce) dance triumphs, I worship that blue necked one. (Siva is the peacock which dances joyously with the advent of rain)

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

ఆద్యాయామిత తేజసే శ్రుతిపదైర్వేద్యాయ సాధ్యాయ తే
విద్యానన్దమయాత్మనే త్రిజగతస్సంరక్షణోద్యోగినే .
ధ్యేయాయాఖిల యోగిభిస్సురగణై ర్గేయాయ మాయావినే
సమ్యక్ తాణ్డవ సంభ్రమాయ జటినే సేయం నతిశ్శంభవే (55)

ఆద్యాయ - who is primeval
అమిత తేజసే - who is boundlessly lustrous
శ్రుతి పదైః - through the Vedic verses
వేద్యాయ సాద్యాయ - who is known and attainable
తే - to you
విద్యా ఆనన్దమయ - knowledge - bliss
ఆత్మనే - who is of the nature of
త్రిజగత - of the three worlds
సంరక్షణ ఉద్యోగినే - industrious in the protection
ధ్యేయాయ - who is meditated on
అఖిల యోగిభిః - by all contemplative saints
ర గణైః గేయాయ - who is sung about by the groups of gods
మాయావినే - who is the originator of Maya (Illusion)
సమ్యక్ తాణ్డవ - the correctness of the (fierce) dance
సంభ్రమాయ - who is zealous
జటినే - who has matted hair
సా ఇయం నతిః - salutations such as those (said above)
శంభవే - to Sambhu, bestower of happiness

To Sambhu who is primeval, who is boundlessly lustrous, who is known and attainable through the Vedic verses, who is of the nature of knowledge - bliss, who is industrious in the protection of the three worlds, who is meditated on by all contemplative saints, who is sung about by the groups of gods, who is the originator of Illusion, who is zealous about the correctness of the (fierce) dance and who has matted hair, salutations to you, such as those (said above).

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

నిత్యాయ త్రిగుణాత్మనే పురజితే కాత్యాయనీ శ్రేయసే
సత్యాయాదికుటుంబినే మునిమనః ప్రత్యక్ష చిన్మూర్తయే .
మాయాసృష్ట జగత్త్రయాయ సకలామ్నాయాన్త సంచారిణే
సాయం తాణ్డవ సంభ్రమాయ జటినే సేయం నతిః శంభవే (56)

నిత్యాయ - who is eternal
త్రిగుణాత్మనే - who is of the nature of the three qualities
పురజితే - the conqueror of the cities of the demons
కాత్యాయనీ శ్రేయసే - who is the bliss of Katyayani (Parvati)
సత్యాయ - who is truth
ఆది కుటుంబినే - who is the pre eminent pater familias
ముని మనః - the mind of the sage
ప్రత్యక్ష చిన్మూర్తయే - apprehended as a personification of knowledge
మాయా సృష్ట - created by the agency of Maya (Illusion)
జగత్త్రయాయ - the three worlds
సకల ఆమ్నాయ అన్త - within the boundaries of all the Vedas
సంచారిణే - who moves
సాయం తాణ్డవ - the evening (fierce) dance
సంభ్రమాయ - who is zealous
జటినే - who has matted hair
సా ఇయం నతిః - salutations such as that (said above)
శంభవే - to Sambhu, bestower of happiness

To Sambhu who is eternal, who is of the nature of the three qualities, who is the conqueror of the cities (of the demons), who is the bliss of Katyayani, who is truth, who is the pre eminent pater familias, who is apprehended in the mind of the sage as a personification of knowledge, who created the three worlds by the agency of Illusion, who moves within the boundaries of all the Vedas, who is zealous about the evening (fierce) dance and who has matted hair, salutations, such as those (said above).

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

నిత్యం స్వోదర పోషణాయ సకలానుద్దిశ్య విత్తాశయా
వ్యర్థం పర్యటనం కరోమి భవతస్సేవాం న జానే విభో .
మజ్జన్మాన్తర పుణ్యపాక బలతస్తం శర్వ సర్వాన్తర
స్తిష్ఠస్యేవ హి తేన వా పశుపతే తే రక్షణీయోఽస్మ్యహమ్ (57)

నిత్యం - always
స్వ ఉదర పోషణాయ - for nourishing the belly
సకలాన్ ఉద్దిశ్య - aiming at all
విత్తాశయా - desirous of wealth
వ్యర్థం పర్యటనం కరోమి - I wander purposelessly
భవతః సేవాం న జానే - I do not know to serve you
విభో - Oh Vibhu, all pervasive one
మద్ జన్మాన్తర - from another birth of mine
పుణ్య పాక బలతః - on the strength of the result of good deeds
త్వం శర్వ - you Oh Sarva (Siva)
సర్వ అన్తరః - within all
తిష్ఠసి ఏవ హి - indeed you are present
తేన వా - for that (reason) or another (reason)
పశుపతే - Oh Pasupati, lord of beings
తే రక్షణీయః అస్మి అహమ్ - I am worthy of being protected by you

I wander purposelessly always, for nourishing my belly, aiming at all desirous of wealth. Oh Vibhu, I do not know to serve you. On the strength of the result of good deeds from another birth of mine, (I know) Oh Sarva, that indeed you are present within all. For that or another (reason), Oh Pasupati, I am worthy of being protected by you.

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

ఏకో వారిజ బాన్ధవః క్షితినభో వ్యాప్తం తమో మణ్డలం
భిత్వా లోచన గోచరోఽపి భవతి త్వం కోటి సూర్యప్రభః .
వేద్యః కిన్న భవస్యహో ఘనతరం కీదృగ్భవేన్మత్తమ
స్తత్సర్వం వ్యపనీయ మే పశుపతే సాక్షాత్ ప్రసన్నో భవ (58)

ఏకో వారిజ బాన్ధవః - the friend of the lotus (the sun) is one
క్షితి నభః వ్యాప్తం - pervading the earth and sky
తమో మణ్డలం - the orb of darkness
భిత్వా - having cleaved
లోచన గోచరః - within scope of vision
అపి - though
భవతి - becomes (visible)
త్వం కోటి సూర్య ప్రభః - you are effulgent as ten million suns
వేద్యః కిం న భవసి - why are you not known
అహో - alas
ఘనతరం - denser
కీదృక్ భవేత్ మత్ తమః - what sort will my mental darkness be
తత్ సర్వం వ్యపనీయ - having removed all that
మే పశుపతే - to me Oh Pasupati, lord of beings
సాక్షాత్ ప్రసన్నః భవ - become clearly visible

The sun though but one, having cleaved the orb of darkness pervading the earth and sky comes within scope of vision. You are effulgent as ten million suns, why are you not known? Alas what sort will my denser mental darkness be? Having removed all that, Oh Pasupati, become clearly visible to me.

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

హంసః పద్మవనం సమిచ్ఛతి యథా నీలాంబుదం చాతకః
కోకః కోకనదప్రియం ప్రతిదినం చన్ద్రం చకోరస్థతా .
చేతో వాఞ్ఛతి మామకం పశుపతే చిన్మార్గ మృగ్యం విభో
గౌరినాథ భవత్పదాబ్జ యుగలం కైవల్య సౌఖ్య ప్రదమ్ (59)

హంసః - the swan
పద్మ వనం - the cluster of lotuses
సమిచ్ఛతి - intensely desires
యథా - just as
నీలాంబుదం - the dark cloud
చాతకః - the Cataka bird (a bird supposedly subsisting on rain water)
కోకః - the ruddy goose
కోకనద ప్రియం - the friend of the red lotus (the sun)
ప్రతి దినం - every day
చన్ద్రం - the moon
చకోరః తథా - the Greek partridge, likewise
చేతః వాఞ్ఛతి మామకం - my mind desires
పశుపతే - Oh Pasupati, lord of beings
చిన్మార్గ మృగ్యం - sought by the path of knowledge
విభో - Oh Vibhu, all pervasive one
గౌరి నాథ - Oh Gowrinatha, lord of Gowri (Parvati)
భవత్పద అబ్జ యుగలం - the pair of your lotus feet
కైవల్య సౌఖ్య ప్రదమ్ - the bestower of the bliss of emancipation

Just as the Swan intensely desires the cluster of lotuses, the Cataka bird the dark cloud, the Ruddy goose the sun, and the Greek partridge the moon, likewise, Oh Pasupati, Oh Vibhu, Oh Gowrinatha, my mind desires your pair of lotus feet, every day, which is sought by the path of knowledge and which is the bestower of the bliss of emancipation.

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

రోధస్తోయహృతః శ్రమేణపథికహాయాం తరోర్వృష్టితః
భీతః స్వస్థగృహం గృహస్థ మతిథిః దీనః ప్రభుం ధార్మికం .
దీపం సన్తమసాకులశ్చ శిఖినం శీతావృతస్త్వం తథా
చేతస్సర్వ భయాపహం వ్రజసుఖం శంభోః పదాంభోరుహమ్ (60)

రోధః - the bank
తోయ హృతః - one dragged by flood water
శ్రమేణ పథికః - the fatigued wayfarer
ఛాయాం తరోః - the shade of the tree
వృష్టితః భీతః - one who fears the rain
స్వస్థ గృహం - the comfortable home
గృహస్థం అతిథిః - the householder, (by) a guest
దీనః - the indigent one
ప్రభుం ధార్మికం - the righteous master
దీపం - the lamp
సన్తమసా ఆకులః చ - and one overcome by great darkness
శిఖినం - the fire
శీత ఆవృతః - one who is made uneasy by the cold
త్వం - you
తథా - likewise
చేతః - Oh mind
సర్వ భయాపహం - which removes all fear
వ్రజ - you approach
ఖం - joyous
శంభోః పదాంభోరుహమ్ - the lotus feet of Sambhu, bestower of joy

Just as one dragged by flood water approaches the bank, the fatigued wayfarer the shade of the tree, one who fears the rain the comfortable home, the guest a householder, the ndigent one the righteous master, one overcome by great darkness the lamp and one who is made uneasy by the cold the fire, likewise Oh mind, you approach the lotus feet of Sambhu, which removes all fear and which is joyous.

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~